تحلیل نشانه شناختی تصویری از یک نگاره نسخه خطی “هزار و یک شب” به روش یوری لوتمان

نویسندگان

  • منصور حسامی کرمانی استادیار گروه نقاشی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا
چکیده مقاله:

 در این مقاله، تحلیل نشانه‌شناختی نگاره‌ای از نسخه خطی "هزار و یک شب" در مکتب قاجار اثر ابوالحسن خان غفاری (صنیع‌الملک) ارائه شده است. ابتدا روش نشانه‌شناسی فرهنگی و سپس رویکرد ساختارگرایانه متن هنری شرح داده شده و سپس معرفی نشانه‌شناس مدرن، یوری لوتمان، واضع مکتب مسکو- تارتو انجام می‌گردد. آنگاه با برخورداری از الگوی تقابل طبیعت و فرهنگ، مطالعه‌ای تحلیلی بر نگاره "عفریتی سر راه حسن قرار گرفته و می‌گوید من مسلمان و دلیل شما می‌باشم" ارائه می‌گردد. این پژوهش به این مسأله می‌پردازد که صنیع‌الملک در برگرداندن نشانه‌های متنی به نشانه‌های تصویری چه عواملی را مد نظر داشته است و به نظر می‌رسد که نگارگر در خلق اثر، آگاهانه از نشانه‌های فرهنگی زمانه خود سود جسته است. سپس با انطباق نشانه‌های تصویری با نشانه‌های متنی در این نگاره، مشخص خواهد شد که نگارگر ضمن حرکت از متن روایتی به متن تصویری از شیوه‌ای نمادین نیز بهره برده است که رمزگشایی آن به شناخت بیشتر اثر کمک خواهد کرد.    

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تطبیق سبک‌شناسی برخی از نگاره‌های نسخۀ خطی هزار و یک شب با تصاویر چاپ سنگی رموز حمزه، به منظور شناسایی یکی از نقاشان نسخۀ خطی هزار و یک شب

نسخۀ خطی و مصور هزار و یک شب، محفوظ در کاخ گلستان، واپسین نسخۀ خطی مصور فارسی در سطح درباری و یکی از فاخرترین آنهاست که در دورۀ قاجار تدوین شده است. این نسخه به مدیریت هنری ابوالحسن غفاری معروف به صنیع‌الملک (د. 1283ق/ 1867م) و با همکاری سی و چهار هنرمند نگارگر، مذهّب، جلدساز و صحاف در طی هفت سال (1269ـ1276ق/ 1853ـ1860م) به انجام رسیده است. گر چه نام برخی از هنرمندان فعال در این پروژه ب...

متن کامل

تحلیل نشانه شناختی مصورهای هزار و یک شب صنیع الملک و مارک شاگال

پژوهش حاضر با تأکید بر هنر تصویری، به بررسی تفاوت های فرهنگی و تأثیر آن بر بازنمود آثار خلق شده توسط هنرمند پرآوازه از سرزمین ایران «صنیع الملک» (1229-1283 ه.ق) و هنرمند نامدار روسی– یهودی «مارک شاگال» از دنیای غرب، که در دوره فرهنگی و اجتماعی متفاوت از یکدیگر می زیسته اند می پردازد. آثاری که بر پایه کتاب برجسته و شرقی هزار و یک شب شکل گرفته است. کتابی که تأثیر خیال پردازی های آن بر فرهنگ و هنر...

خوانش نمایشنامه «الأمیرة تنتظر» و «مسافر لیل» بر مبنای طرح سپهر نشانه ای یوری لوتمان

برقراری هر نوع کنش ارتباطی در نظام­های اجتماعی، نیازمند نقش راهبری واحد نشانگی است. این عنصر به عنوان کوچک­ترین سازوکار کارکردی، توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود معطوف داشته است. مهم ترین وجوه آن، رویکرد نشانه شناختی «یوری لوتمان» است که به عنوان حلقۀ اتصال جامعه شناسی و ادبیات، نیروی خیال را در خدمت جامعه درمی­آورد و به عنوان محل تلاقی زبان و فرهنگ «سپهر نشانه­ای» نام می­گیرد. از جمله شاخص­...

متن کامل

تأثیر مکتب نگارگری ترکمانان شیراز بر نگاره های نسخه نعمت نامه در هند (با رویکرد سپهر نشانه ای لوتمان)

از دیـرباز دو تمدن بزرگ ایران و هند بارها در طول تاریخ، سنت‌های فرهنگی خود را‌ باهم به اشـتراک گـذاشته‌اند. نگارگری یکی از مقوله­های هنری است که در این بین دستخوش تغییرات و امتزاج در ساختار و محتوای فرهنگی شده است. این مقاله، ضمن بررسی نسخه نعمت­نامه، کتاب دستور آشپزی در هند که توسط نگارگران ایرانی مصور شده است، به تأثیرات ویژگی­های هنر نگارگری مکتب ترکمانان شیراز بر این نسخه می­پردازد...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 1  شماره 1

صفحات  69- 77

تاریخ انتشار 2014-03-21

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023